Mileševa - manastir sa crkvom Vaznesenja

Mileševa je manastir sa crkvom Vaznesenja i nalazi se nedaleko od Prijepolja, R. Srbija.

Mileševa je zaduzbina Vladislava, sina kralja Stefana Prvovencanog oko 1225.g. Pripada tipu raških crkava. To je jednobrodni hram sa polukružnom apsidom, dva traveja i pripratom.

Nad istočnom travejom nalazi se polukružna kupola, postavljena na kockasto postolje, koje nema širinu broda. Dve pravougaone pevnice postavljene su uz bočne strane potkupolnog prostora, a proskomidija i djakonikon na apsidu.

Oko 1236. Vladislav, kao kralj zida spoljašnju pripratu sa bočnim paraklisima sv. Djordja i Sv. Dimitrija i u nju prenosi telo Sv. Save, koji je preminuo u Trnovu. Izgled crkve znatno je izmenjen 1863. prilikom restauracije. Tada je osnova nadvišena, a dobila je i kupolu.

Zid sa starim živopisom izmedju naosa i priprate je stradao, a uništena su dva portala sa skulpturom raško- romaničkog stila, i prerađeni su bočni paraklisi. Najstarije freske, iz naosa i priprate, nastale su , sudeći po portretu kralja Stefana Prvovencanog, koji je predstavljen kao živ, najkasnije do 1228.g. Program predstavlja uglavnom zemaljski život Hristov: Velike praznike, neka Stradanja i scene posle Vaskrsenja u gornjim zonama, dok su donje posvećene velikom broju arhijereja [u oltaru ], apostola, ratnika i mučenika [u naosu ], monaha [u pripratu ].

Posebna vrednost u Mileševi su portreti : na južnom zidu nalazi se ktitorska kompozicija u kojoj Hristu na prestolu Bogorodica privodi Vladislava sa modelom hrama. Nemanjići su naslikani na severnom i istočnom zidu priprate - sv. Simeon, sv. Sava, Stefan Prvovencani, Radoslav i Vladislav čine povorku, dok je na južnom zidu priprate, pored sv. Konstantina i Jelene, predstavljen i vizantijski car Jovan Vatac. Freske u Mileševi izvedene su na zlatnoj [ naos, oltar ], i plavoj [ priprata, stupci oltara ] pozadini, ali tako da imitiraju mozaičku tehniku.

Medju nekolicinom slikara posebnim rukopisima izdvajaju se dvojica. Jedan teži poetizaciji likova blagog i pitomog izraza i hrišćanskom shvatanju klasicističke lepote, slično solunskim mozaicima lV i Vll veka.[Mironosice na grobu Hristovom, poznatije kao Beli anđeo, Ktitorski portret, Blagovesti i td.]

Drugi majstor, koji radi u višim zonama potkupolnog prostora [Skidanje s krsta, Misija apostola ] donosi figure sa mnogo dramatičnosti i ekspresije. Stilizovane forme i upotreba linije su mu glavna izražajna sredstva. Najstarije freske u Mileševi spadaju u najbolja ostvarenja srpske, pa i evropske umetnosti Xlll veka. Oko 1236.g. po želji kralja Vladislava jedna skupina mnogo slabijih majstora izvela je ilustraciju Strašnog suda u spoljašnjoj priprati, izrazito eshatolosku temu, posto je taj prostor namenjen za večno pokojiste sv. Save.

Treći sloj živopisa u Mileševi, od koga je ostalo samo nekoliko scena i fragmenata, urađen je u drugoj polovini XVl veka, u vreme poznate obnove Pećke patrijaršije pod Makarijem Sokolovićem. Tada u manastiru Mileševa deluje i štamparija [ 1544.g. štampan je Psaltir, 1546.g. Molitvenik, 1557.g.Psaltir sa sinaksarom ].

Kao istorijsko i kulturno središte Mileševa je mnogo značila. Tu je 1377.g. krunisan bosanski kralj Tvrtko za kralja Srbije, 1595.g.Turci odnose mošti sv. Save i spaljuju ih u Beogradu, a arhitektura Mileševske crkve bitno utiče na stvaranje niza hramova u tursko doba.

Svakako Milesevski ili Beli Andjeo je jedna od najpoznatijih ikona u Srbiji,



Zanimljivost,

Iz wikipedije zastvo je ova ikona vazna za covecanstvo:

Kada je iz Evrope poslat prvi satelitski signal u vasionu - u "peketu dostignuca zemljana", a to je ustvari bila poruka eventualnim razumnim bicima u vasioni, bile su slike covekovog osvajanja Meseca, Kineskog zida i Belog andjela. Verovalo se da ce, ako u vasioni postoje razumna bica, shvatiti poruku koju svojom pojavom i likom nosi Beli andjeo - poruka ljubavi i razumevanja.

Evo kompozicije,

Beli Andjeo - sestre Veškovac i hor Sv. Knez Lazar

Lik Belog andjela sa cuvene srednjovekovne freske postavljen je u portu manastira Mileseva na 3, 8 metara visoku bronzanu skulpturu beogradskog vajara Miodraga Zivkovica.

Miodrag Živković je i autor skulpture "Svetitelj Sava" u kamenu, koja je smeštena na ušću Mileševke u Lim.

"U pravoslavlju ovo je prvo trodimenzionalno predstavljanje Belog anđela, glasnika Hristovog vaskrsenja. Želeo sam da napravim skulpturu oreolonosca, da jedno od dela značajnih za hrišćanstvo i najznačajniju fresku u srpskoj srednjovekovnoj umetnosti pretočim u trodimenzionalni oblik", rekao je vajar Živković.

Na skulpturi s koje Beli anđeo posetiocima pokazuje na grob Svetog Save u Mileševi vajar Živković sa skulptorom Svetom Radovićem i Dobricom Milojevićem, majstorom iz livnice "Braća Jeremić", priveo je kraju radove i uređenje prostora između konaka i manastira, pred dolazak patrijarha Irineja 28. maja.

Skulptura "Beli anđeo" dar je beogradske "Galenike" Mileševi, a vajar Živković se odrekao autorskog honorara.

Hm, zanimljiv je taj trodimenzionalani pristup! Ipak umetnost ima pravo na ovakve novitete!

Evo kako izgleda u prirodi,



A celu galeriju slika iz manastira Mileševe pogledajte na linku.

Dve nesvakidašnje slike,

Dramtično nebo na manastirom,


Kišni prolećni dan i brižno urađena kaldrma oko česme,