Vučjanka, Đokini virovi i Skobaljić grad – sjajni biseri sa juga

Sa zaboravljenog juga Srbije još jedna priča Dušana Stojanovića.

Koliko vas je hrabro i znatiželjno postavilo sebi zadatak da istraži svaki prirodni dragulj zemlje u kojoj živi, njenu istoriju, lepotu i bogatstvo. Oni koji jesu moguće da su se već upoznali sa čarima reke Vučjanke, rekom koja kao da stidljivo i skromno skriva svoje draži i rezerviše ih za posvećene i najupornije. Vučjanka je reka duga svega 18 kilometara. Izvire na Kukavici, šumovitoj planini i pravom biseru juga Srbije, koja je ime dobila po brojnim suprugama i majkama koje su kukale za svojim supruzima i sinovima nakon Kosovskog boja.

Reka izvire na 1100 metara nadmorske visine, i nakon 18 kilometara dugog i brzog toka uliva se u reku Veternicu ulazeći u dolinu. U srednjem delu svog toga Vučjanka prelazi u kanjon dubine 300 metara. Toliko je dubok i pad koji reka pravi u kanjonu dugačkom dva kilometara pa na izlazu iz njega ima mnogo virova, slapova i vodopada.

Vučje

Reka Vučjanka protiče kroz gradsko naselje Vučje, koje je po njoj dobilo ime, na 17 kilometara od Leskovca. Nekada je Vučje imalo status opštine i bilo je privredni centar područja Porečje. Trenutno ovde živi oko 3 hiljade ljudi, a mesto je nakon gubitka statusa opštine u potpunosti pripojeno Leskovcu, pa je s tim izgbilo i deo svog privrednog značaja za okolna mesta.

Posebno je zanimljiva mala kamenom popločana crkva posvećena Svetom Jovanu Krstitelju.

Hidroelektrana Vučje

Hidroelektrana Vučje sagrađena je 1903. godine i druga je po starosti hidroelektrana u Srbiji i na Balkanu. Nalazi se na reci Vučjanci a najzaslužniji za njenu izgradnju je profesor Đorđe Stanojević, lični prijatelj Nikole Tesle i rodonačelnik elektrifikacije u Srbiji.

Hidroelektrana je podignuta novcem 168 akcionara „Leskovačkog električnog društva“ i otvorena je na Dan oslobođenja Leskovca od Turaka. Ovde je izgrađen prvi dalekovod u Srbiji koji je spajao 16 kilometara dugu deonicu Od Vučja do Leskovca.

Hidroelektrana Vučje je i danas u funkciji i deo je sistema Elektroprivrede Srbije. Od 2005. godine hidroelektrana je uvrštena u Svetsku baštinu tehnike u koju ulazi još svega šezdesetak objekata širom sveta.

Đokini virovi i kanjon Vučjanke

Kada kažemo Đokini virovi mislimo na dva vira u kanjonu Vučjanke. Sam kanjon dugačak je dva kilometara i usečen je imeđu vrhova Kitka (988m) i Samaric (619m).

Dakle, u pitanju je pad dubine nešto više od 300 metara. Kanjon obiluje vodopadima od kojih se ističu vodopad bezimenog potoka (visok preko 30 metara, kaskadnog tipa i periodičnog karaktera) i vodopad ispod hiroelektrane visine od 40 metara na kom uvek ima vode.

Ostali vodopadi su manji i nalaze se na samoj reci Vučjanki. Đokini virovi se nalaze u najužem delu kanjona gde širina samog kanjona kod gornjeg vira iznosi svega 5 metara.

Virovi su poput prirodnih bazena sa izuzetno čistom i prozirnom vodom koja je savršeno sredstvo za letnje rashlađivanje. Gornji vir širok je 15 i dugačak 5 metara dok dubina u njemu iznosi 2,5 metra.

Pogledajte ovog akrobatu,

Na njegovom početku je Gornji vodopad visine 9 metara, a na kraju Donji vodopad visine 11 metara i iz njega voda pada pravo u donji vir koji je širok 20 metara. Temperatura vode leti iznosi oko 23 stepena. Iako su virovi idealno mesto za kupanje teren oko njih je nepristupačan pa se čitav odlazak do ove prirodne oaze pretvara u pravi podvig i avanturu gde su nagrađeni samo najuporniji.

Skobaljić grad

Skobaljić grad, ili Zelen-grad, srednjevekovna je tvrđava nadomak Vučja. Grad, od koga danas postoje samo ostaci, 1986. godine uvršten je u kulturno blago republike Srbije. Danas postoje samo urušeni ostaci ovog grada koji je, po legendi i pretpostavci, podigao Nikola Skobaljić, najveći junak iz ovih krajeva.

Vojvoda Nikola Skobaljić je poznat kao veliki junak koji je ratovao sa Turcima ne pretrpevši nijedan poraz. Grad je, prema proračunima, iz perioda sa kraja 14-og i početka 15-og veka.

Zahvaljujući arheološkim istraživanjima koja su ovde vršena tokom dugog perioda utvrđena je višeslojnost ovog lokaliteta čiji prvi slojevi vode poreklo iz eneolita – bakarnog doba. Neki keramički predmeti upućuju na to da je ovo mesto bilo od važnog strateškog značaja i tokom bronzanog doba. Dalje, najstariji ostaci kamene građe vode poreklo iz predrimskog doba dok je najveći sačuvani deo građevine iz ranovizantijskog perioda. Bedemi i kule koji se još uvek vide su najmlađi slog građevine i poreklom su iz XV veka, dakle iz vremena kada je Nikola Skobaljić i živeo.

Grad se kroz istoriju sastojao od Gornjeg i Donjeg grada kao i od podgrađa koje se prostiralo istočnom stranom. Gornji grad sastojao se od dve kule koje su bile postavljene dijagonalno dok Donji grad svojim izgledom prati konfiguraciju terena. Pronađena grnčarija iz vremena od X do XIII veka ukazuje na to da je grad igrao važnu ulogu i u periodu početka srpske državnosti, za vreme Župana Dese, Stefana Nemanje i njegovih naslednika.

Na područu Skobaljić grada tridesetih godina prošlog veka podignuta je Crkva Svetog Jovana Krstitelja. Crkvu je podigla čuvena porodica Teokarević koja je ostavila veliki trag u istoriji Porečja i čiji su članovi između ostalog poznati i kao začetnici tekstilne industrije u ovom kraju, po kojoj je on tokom dugog vremenskog perioda bio najpoznatiji. A razlog za uspešnu obradu tekstila u Porečju još krajem XIX veka treba tražiti u blagodetima reke Vučjanke i mekoći njene vode.

Sve u svemu, na veoma malom geografskom području oko Vučjanke nalazi se obilje interesantnih destinacija, istorijskih, turističkih, ekoloških. Ako vas put nanese u ove krajeve bila bi šteta ne odvojiti jedan dan za „kroćenje“ bistre reke i njenih znamenitosti. Fotografije su preuzete sa Facebook grupe Reka Vučjanka.