Tekst napisala, Biljana Luković.
Poučeni našim istorijskim iskustvima znamo da se obično ispod teških političkih zavesa, koje se sve češće spuštaju na neku uslovno rečeno „nedemokratsku“ zemlju, kriju brižmo tkani geo politički planovi. U njima priče običnih ljudi i svetovi koji u sebi nose težinu ove civilizacije obično bivaju samo matematički detalj.
Šta to ima u Siriji što kao magnetom privlači pažnju najvećih sila ovoga sveta? Da li je u pitanju osionost nedemokratskog režima, ili duhovna veličina jednog starog naroda pokazaće tek za nekoliko decenija učiteljica svih nauka – istorija.
Do tada, odlučili smo da vam predstavimo tu toplu Siriju, ali na jedan “iskonski” način, obeležen njenom originalnom pojavom i nesvakidašnje krcatom kulturom. Sirija je vekovima na raskrsnici civilizacija, a mnogi o njoj govore i kao o kolevci ovog čovečanstva. Kao jedna od značajnih stanica na čuvenom “Putu svile”, ostavila je svoj neizbrisivi trag u spajanju kultura i civilizacija, vera i običaja, Istoka i Zapada. Pa krenimo redom.
Sirija ili zvanično Sirijska Arapska Republika nalazi se na Bliskom istoku, u jugozapadnoj Aziji i graniči se sa Turskom, Irakom, Jordanom, Izraelom i Libanom. Koliko je Sirija važna za čitavu civilizaciju govore i podaci da su upravo ovde ljudi otkrili “tajne” agrikulture, metalurgije i prvo pismo pa na taj način svetu podarili i “hranu za telo i dušu”.
U ovoj su zemlji otkriveni drevni gradovi Mari i Ugarit koji svedoče o začecima naše civilizacije, a i sedište je jedne od najstarijih civilizacija čovečanstva, Ebla, što je potvrđeno u obimnim arehološkim iskopavanjima i istraživanjima koja su započeta 1975. godine u blizini grada Ebla na severoistoku Sirije, 40 km južno od grada Alepa. Tada je otkriveno veliko naselje koje je cvetalo u periodu između 3. i 2. milenijuma p.n.e. koje se protezalo od Crvenog mora do Turske i Mesopotamije.
Naučnici veruju da je jezik kojim je govorila ova civilizacija najstariji u grupi semitskih jezika, porodici jezika kojim je u drevna vremena govorilo više oko 400 miliona ljudi širom Bliskog istoka. Ali, najveće bogatstvo otkriveno u Ebli jeste velika biblioteka sa više od 17.000 glinenih tablica koje čuvaju važne podatke o istoriji Sirije i predstavljaju najstarije pisane dokumente otkrivene u Siriji, među kojima je čak i najstariji dvojezični rečnik na svetu!
Grad Mari, otkriven 1933. godine na zapadnoj obali reke Eufrat, otkrio je tajnu o drevnom kraljevstvu koje je uspon doživljavalo u 3. milenijumu p.n.e, i bilo važna spona između civilizacija koje su živele u plodnoj ravnici između Tigra i Eufrata i područja severne Sirije i Gornjeg Eufrata. Grad je uništio čuveni Hamurabi, a u iskopavanjima početkom 20. veka otkriveno je i preko 25.000 glinenih pločica sa tekstovima pisanim klinastim pismom. Arheolozi Mari smatraju najzapadnijim ogrankom sumerske kulture, a značajan je i zbog pronalaska impozantnih ostataka palate sa 275 soba, površine oko 2,5 ha u kojoj je i pronađena ova bogata biblioteka. Ova palata je jedna od najbolje očuvanih palata sa početka bronaznog doba otkrivenih u ovom regionu koja je dala veliki doprinos u upoznavanju i saznavanju rane istorije Sirije i Mesopotamije.
Ugarit, ili danas Ras Shamra, smatra se jednom od prvih značajnih luka u svetskoj istoriji. Ovaj lokalitet iz bronzanog doba nalazi se 16 km severno od Latakija, najmodernije sirijske pomorske luke koja se nalazi 186 km jugozapadno od grada Alepa. Iz ovog se drevnog mesta obavljao najveći deo trgovine između Mesopotamije i istočnog Mediterana pa je značaj ove luke bio veliki. Ipak, ono što Ugarit čini posebnim za čovečanstvo jeste činjenica da je ovo kraljevstvo čovečanstvu podarilo prvo pismo, sačuvano na glinenoj pločici koja se danas čuva u Nacionalnom muzeju u Damasku. Dokumenta, nakit i statue pronađene na ovom lokalitetu čuvaju se i mogu se videti i u Lataki i Alepu.
Osim ovih starih civilizacija koje su obeležile istoriju Sirije, kroz nju su prošli i Asirci, Sumerci, Feničani, Vavilonci, Egipćani, Grci, Rimljani, Viznatijci, Otomani, Francuzi… I svi su joj oni ponešto dali i ponešto od nje uzeli, mešajući uticaje i prenoseći ih dalje, obogaćujući na taj način celokupnu svetsku kulturnu baštinu. A da li treba reći da se na teritoriji ove zemlje desio i jedan od najznačajnijih događaja u istoriji hrišćanstva? Da, na putu ka Damasku Savle, progonitelj hrišćana, doživeo je beskrajno čudo jer mu se na tom putu obratio Gospod nakon čega je oslepeo i doživeo preobražaj u hrišćanskog apostola Pavla i postao jedan od najznačajnijih hrišćanskih mislilaca i misionara.
Damask – znamenitosti glavnog grada Sirije
U svetlu toga treba reći i da je glavni grad Sirije, Damask, najstariji u kontinuitetu naseljeni grad na svetu i da je bio izuzetno značajan politički i kulturni centar Rimskog carstva u vreme kada je Isus širio hrišćansku ideju. Zbog toga se Damask jednostavno mora posetiti i osetiti duh grada koji najduže “diše”. Istorijski centar grada se zbog toga i nalazi na UNESCO-voj listi svetske kulturne baštine, a 2008. godine Damask je bio izabran za arapski glavni grad kulture.
Grad je ime dobio po čuvenom arhitekti Damascenu koji je na ovom mestu podigao antički grad od koga su danas ostali samo bedemi i kapije. “Put u Damask” još od proroka Muhameda i Sv. Pavla predstavlja metaforičnu prekretnicu u životu pa se u ovaj grad ne ide tek tako. Ali se mora otići. I videti. I naučiti. A šta videti? E, to jeste problem kada dođete u grad u kome je gotovo svaki centimetar deo istorije. Mi ćemo izdvojiti samo delić…
Stari deo grada, okružen rimskim zidinama, je sveti deo grada u kome se i nalaze najveće znamenitosti grada. U samom centru je “Omejadska džamija”, poznata i kao “Umajadska džamija”, velika džamija u Damasku koja je i jedna od najvećih i najstarijih džamija na svetu. Smatra se i jednim od čuda sveta jer je u vreme kada je izgrađena, u 7. veku, bila jedna od najvećih i najlepših građevina na svetu.
Kako je kroz Siriju prošlo puno naroda pa i vera, tako je u 4. veku nove ere većina stanovništva Damaska primila hrišćanstvo. U to vreme je rimski hram posvećen Jupiteru preobraćen u viznatijsku crkvu posvećenu sv. Jovanu Krstitelju, ali je sa pobedom islama početkom 7. veka Damask “promenio” veru i postao središte Umajadskog kalifata kada je na mestu nekadašnje crkve izgrađena velelepna džamija. Ipak, ono što ovu džamiju, sem veličine i izuzetne lepote, izdvaja od drugih jeste verovanje da se u njoj u grobnici čuva glava sv. Jovana Krstitelja, pronađena prilikom izgradnje džamije. Na taj način dve vere su se ujedinile i poštuju se vekovima već, jer grobnicu ovog svetitelja posećuju i poštuju i muslimani. Interesantno je i da se jedan od minareta u severoistočnom delu džamije zove “Isusov minaret” jer muslimani veruju da će se na njemu Isus pojaviti pred “Sudnji dan”.
Kako je Damask pravi grad-muzej sa neverovatno bogatom istorijom, gotovo je nemoguće istražiti ga do kraja jer se ostaci nekih građevina nalaze i 3 m ispod današnjeg nivoa grada. Zbog toga je i bogatstvo onoga što grad nudi izuzetno pa je zbog toga i teško izdvojiti građevine ponaosob, jer jer celi grad, zapravo, celina raznovrsnosti koju treba doživeti. Ipak, pomenućeno još neke znamenitosti poput “Tvrđave” iz 11. veka koja se nalazi u severozapadnom delu “Starog grada”, sačuvane ostatke Jupiterovog hrama u sokaku Al Hamadija ili podzemnu kapelu ispod kuće sv. Ananija koji je pokrstio sv. Pavla koja se nalazi na kraju ulice Bab Šarki.
U blizini velike “Omejadske džamije” nalazi se i prelepa palata “Azem” koja svedoči o bogatstvu, slavi i moći Otomana koji su Damaskom vladali više od 4 veka. I, nravno, nezaobilazna lokacija koja se mora posetiti jeste “Nacionalni muzej” koji se prostire na površino od oko 10.000 m2 i čuva najvrednija svedočanstva o drevnim svetovima i civilizacijama koje su utrle put ovoj našoj, modernoj. Pa da samo podsetimo da se u muzeju čuva prvo poznato svetsko pismo koje se zove još i “Ugaritsko pismo” a koje se čita sa desna na levo.
Alepo grad na listi Svetske baštine Uneska
Drugi po veličini grad u Siriji posle Damaska je Alepo, koji je takođe na listi Svetske baštine Uneska, i nalazi se 350 km severno od Damaska. I ovaj se grad smatra jednim od najduže naseljenih na svetu i bio je, takođe, i druga prestonica Sirije, a uspon grad doživljava još od 3. veka p.n.e. zahvaljujući, pre svega, svom izuzetno povoljnom strateškom položaju.
Grad se nalazi na raskrsnici nekoliko važnih trgovačkih puteva koji su u drevna vremena spajali Mesopotamiju i Egipat. Zbog svoje povoljne pozicije je i “cvetao”, ali i bio česta meta osvajanja, pa su kroz grad prošli i Hetiti, Egipćani, Asirci, Persijanci, Grci, Rimljani, Otomani… Zbog ovako burne istorije, i njeni “tragovi” su mnogobrojni pa u Alepu obavezno treba videti sledeće lokacije:
– “Citadelu” koja se nalazi na brdu u centru grada, izgrađenu u 13. veku,
– “Suk” ili bazar, pokrivenu pijacu iz 14. veka gde se možete oprobati u čarima cenjkanja u hiljadama raznovrsnih radnji,
– “Omajad džamiju” koja je manja od one u Damasku, ali je podjednako lepa, kao i šetnja kroz
– “Hrišćanski kvart” u kome se nalazi dosta lepih crkava i kuća iz 17. i 18. veka. Treba posetiti i
– “Arheološki muzej” jer ima izuzetno bogatu postavku sa eksponatima koji datiraju još iz kamenog doba, ali se posebno ističe zbog postavki eksponata iz najstarijih gradova Sirije: Marija, Ugarita i Eble.
Palmira ili Tadmor
I za kraj, ali samo početka, predstavljamo vam i “Palmiru” – na arapskom Tadmor – koja se nalazi u srcu Sirijske pustinje. Nalazi se nekih 200 km severoistočno od Damaska i predstavlja ruševine antičkog grada i važnu trgovačku raskrsnicu na karavanskom putu od Sredozemlja do Eufrata. “Oaza”, kako je ponekad nazivaju, izgrađena je u blizini izvora tople vode Afga i predstavljala je idealno mesto za odmor karavana koji su prelazili naporne trgovačke kilometre koji su u drevna vremena spajali svet.
Zbog ovoga je Palmira postala i značajno kraljvstvo u 2. veku p.n.e. Kada su Rimljani osvojili Siriju, Palmira je doživela veliki uspon i postala poznata kao “Grad palmi”. Od sačuvanih građevina izdvajaju se “Baalov hram”iz 1. veka, “Pozorište” takođe iz 1. veka i kolonada stubova koja ide duž ulice koja od hrama vodi do slavoluka iz vremena Septimija Severa. Lepota i veličanstvenost ovog mesta u srcu pustinje uvrstili su ga na UNESCO-vu listu svetske kulturne baštine. Sa razlogom. Nadajmo se da aktuelna politička situacija neće dovesti da toga da ove dragocenosti budu i malo okrznute. Kako god, svakako će u narednom periodu ovo opet biti raskrsnica sveta i svetova.
Uključi se kroz komentar