Turizam zajedno sa kulturom treba da doprinese procesu uvažavanja razlika i pomirenja. Svi znaju da je istorija na Balkanu možda i najdinamičnija na svetu, puno toga je odavde počelo, al puno Balkanaca još uvek ne poznaje duhovne tačke svog poluostrva. Za TT Group nema tabu tema, pa u ovom članku prezentujemo izostavljenu lepotu jednog za većinu ljudi nepoznatog grada Albanije.
U južnoj Albaniji se nalazi, po mnogima, najlepši grad ove zemlje – Berat. Ovaj dobro očuvani nekadašnji otomanski grad neki smatraju i jednim od najlepših na Balkanu. A razlog za to ne leži samo u arhitekturi grada, već i u njegovoj istoriji koja je tu arhitekturu i “nacrtala”.
Od 6. veka p.n.e. kada je ovde boravilo grčko pleme Desaret, preko Rimljana u 2. veku i Vizantije nakon podele Rimskog carstva, ovo je mesto imalo važan strateški značaj. Tako je Pulheripolis, kako se u doba Vizantije zvao, bio na granici dva podeljena carstva, pod stalnim napadima tadašnjih “varvara”, da bi ga u 9. veku osvojili Bugari pa ponovo Vizantija, a 1345. godine pada u ruke i Srbima.
Konačno ga osvajaju Osmanlije 1450. godine i njime vladaju sve do početka 20. veka pa je i njihov trag u gradu najizraženiji i najdublji.
Arnavud Belgrad, kako se u vreme Turaka zvao, u 17. veku je bio izuzetno važan otomanski centar trgovine i zanatstva na Balkanu, a krajem 18. veka bio je sedište Beratskog pašaluka čiji je najpoznatiji paša bio Ahmet Kurt Paša za čije je vladavine i izgrađen najveći broj građevina u gradu.
U Prvom svetskom ratu osvaja ga Austrougarska, a u posleratnom periodu, u vreme vladavine kralja Zoga, postao je jedan od najznačajnijih kulturnih i privrednih centara Albanije. U Drugom svetskom ratu je išao iz ruku Italijana u ruke Nemaca, a 1944. godine u ovom gradu biva objavljena vest o početku vladavine komunističke vlasti čime započinje dugogodišnja diktatura Envera Hodže.
Grad 40 vizantijskih crkava
Ova kratka istorijska “šetnja” Beratom nagoveštava o kakvom se gradu radi. Jednom od onih pored puta u kome se kao u klupko prepliću uticaji Istoka i Zapada, ali kao što smo više puta napomenuli i Severa i Juga. Od starogrčkog grada Antipateria, na čijim je temeljima ovaj grad nikao, preko Pulheropolisa i srednjevekovne slovenske verzije imena – Belgrad – do osmanskog Arnavut Belgradi, iznikao je na kraju Berat u kome se vide tragovi susretanja različitih civilizacija i naroda u čemu i počiva njegovo bogato kulturno-istorijsko nasleđe.
Podatak da se u gradu nalazi 40 vizantijskih crkava i 30 džamija već dovoljno govori o toj raznolikosti i njenoj kompleksnosti koja se zaista i vidi u arhitekturi grada zbog koje je 1961. godine prvo proglašen albanskim gradom-muzejem da bi 2008. godine, zajedno sa gradom Đirokastra, bio upisan na UNESCO-vu listu evropske kulturne baštine.
Stare kuće iznad grada i njihovi mnogobrojni kockasti prozori gradu su dali još jedno ime – “grad hiljadu prozora”. Berat je i jedno od nasjtarijih naselje u Albaniji jer najstariji tragovi života nađeni u gradu datiraju još iz period od 2600 do 1800 godina p.n.e. Grad se nalazi na obroncima planine Tomori, na desnoj obali reke Osum.
Grad se danas sastoji iz tri dela, Gorica, Mangalem i Kalaja. Nad gradom, sa izuzetno lepim i dobro očuvanim donjim gradom u duhu Otomana, dominira srednjevekovna tvrđava na vrhu brda. Tvrđava pripada delu grada Kalaja i potiče iz 4. veka p.n.e. ali je najvećim delom izgrađena u 13. veku. Na njenoj teritoriji se nalazi više vizantijskih crkava iz 13. veka i jedna džamija.
U crkvi posvećenoj Uspenju Bogorodice nalazi se Narodni muzej ikona. Tvrđava je podignuta na brdu iznad puta koji je išao duž doline reke Osum, koji je bio od strateškog značaja, pa je tvrđava bila i njegov čuvar. Etnografski muzej, smešten u kući iz 18. veka iz doba Turaka, ima izuzetno bogatu zbirku narodnih nošnji i zanatlijskog alata, kao i odlično sačuvanu kuhinju i autentične spavaće i gostinjske sobe.
Stari deo grada, varoš, koji se zove i Mangalem počela je da se gradi u 11. veku, a deo grada poznat kao Gorica ima mnoštvo kuća koje su spomenici kulture i u tom se delu grada nalaze i dve pravoslavne crkve, “Crkva sv. Spiridona” i “Crkva sv. Tome”.
Iako najveća atrakcija grada jeste stara tvrđava koja grad nadgleda i čuva već vekovima, u gradu ima još znamenitosti vrednih pažnje. “Onofrijev muzej” je mesto koje se ne sme zaobići jer je posvećeno poznatom grčkom slikaru i ikonopiscu iz 16. veka Onofriju, čija su dela izložena u muzeju. Berat je i svetski poznat po tome što su u njemu nastali izuzetno vredni i stari religiozni spisi, “Purpurni kodeks iz Berata” iz 6. veka i “Zlatni kodeks iz Berata” iz 9. veka, oba pisana na grčkom jeziku i ukrašena srebrnim i zlatnim slovima. Ovi vredni spisi se danas čuvaju u Nacionalnom arhivu u Tirani, ali se i zbog njih Berat upisao na listu lokacija od izuzetnog kulturno-istorijskog značaja.
Grad muzej sa hiljadu prozora
Tradicionalne kuće, zbog kojih se grad zove i “grad hiljadu prozora”, jedan su od zaštitnih znakova grada, a činjenica da se u gradu nalazi i toliko kulturno-istorijsko blago, zbog koga je i proglašen najpre muzejem, spasila ga je od poznatih komunističkih jednoobraznih arhitektonskih “dostignuća”. U centru grada je “Olovna džamija” iz 16. veka koju takođe treba posetiti i videti.
Interesantno je istaći i to da je Berat najtopliji grad u Albaniji koji je topliji čak i od mnogih mesta na Mediteranu. Zbog toga je ovaj grad i prava mala “prestonica” povrća, voća i naročito ukusnog grožđa. Zato se u ovaj grad dolazi i zbog autentične arhitekture “preplitanja vekova”, ali i zbog grožđa okupanog suncem…
Albanija je i dalje “kontroverzna” zemlja, pomalo skrivena i nedovoljno poznata, ali baš je ta “nepoznatost” i čini posebnom jer je nova, sveža i spremna za istraživanja. Sa druge strane ona je još uvek neotkrivena destinacije za Evropljane sa povećim putničkim stažom, pa uvereni smo da ukoliko se prevaziđu sve organizacione slabosti može doći do pravog turističkog procvata. Tako da, ovo je samo još jedan od tekstova u kojima se upoznajemo sa našim susedima.
Uključi se kroz komentar