Pod plavetnilom mediteranskog neba, okružena čistim vodama Egejskog, Sredozemnog i Jonskog mora nalaze se čuvena grčka ostrva koja nisu samo raj za odmor i kupanje, već i pravi dragulji za sve ljubitelje istorije i arheologije. Grčka sa svojom bogatom prošlošću koja seže hiljadama godina unazad nudi pravo arheološko blago koje oslikava evoluciju drevnih civilizacija.
Za neke turiste, poseta grčkim ostrvima je mnogo više od pukog turističkog iskustva i običnog letovanja. Ona predstavlja putovanje kroz vreme i upoznavanje sa mitovima i kulturom naroda koji ovde žive od pamtiveka. Ukoliko planirate da otputujete na neko grčko ostrvo, a volite da istražujete prošlost i istoriju, evo pet naših predloga.
#1 Krit: Minojska kultura u Knososu
Najveće grčko ostrvo, Krit, predstavlja fascinantan spoj prelepih pejzaža i čistog mora. Ali ono što ovu destinaciju čini posebno privlačnom za ljubitelje istorije i arheologije je bliska veza sa minojskom civilizacijom, jednom od najstarijih evropskih kultura.
Minojska civilizacija se razvila oko 3000 godina pne. Nosi naziv po legendarnom kralju Minoju, sinu Zevsa i Evrope, koji je prema grčkom mitu vladao današnjim Kritom. Glavna atrakcija na Kritu je Knosos, drevna minojska palata, kompleks koji se smatra jednim od najznačajnijih arheoloških nalazišta u Grčkoj.
Knosos, čiji se ostaci nalaze na oko pet kilometara od današnjeg glavnog grada ostrva Herakliona, bio je politički, ekonomski i religijski centar minojskog kraljevstva. Zbog složenosti, palatu su još stari Grci u svojim spisima opisivali kao lavirint. Jedna od najvećih legendi Grčke vezana je upravo za Krit i Knosos i mit o Minotauru, mitskom biću koje je živelo u lavirintu. Na lokalitetu se danas mogu videti ostaci hramova, fresaka keramičkih i drugih artefakata koji oslikavaju život drevnih Minojaca.
Pored Knososa, Krit nudi i druge značajne arheološke lokalitete. Festos je drugo po veličini i značaju nalazište minojske kulture na ostrvu, sa impresivnim ruševinama koje datiraju iz bronzanog doba. Najznačajniji pronađeni artefakt je Disk iz Festosa sa spiralno ispisanim simbolima, koji datira iz perioda od 1950. do 1400. godine pne. Takođe, pronađeni su i drugi artefakti sa Linear A pismom koje se tada koristilo na Kritu.
Krit je zaista pravi raj za turiste koji vole da zavire u prošlost i proučavaju arheologiju i istoriju, pa ako i vi spadate u ovu grupu, obavezno posetite lokalitet Malia, još jedno važno nalazište sa ostacima palate, ulica i javnih zgrada, kao i Agios Nikolaos, slikoviti grad na obali, koji takođe ima veliki arheološki značaj, sa starim zidinama i ostatcima minojskih naselja u blizini.
#2 Santorini: Antički grad Akrotiri
Uz svu svoju slavu mondenskog letovališta i nestvarnu lepotu, Santorini ima mnogo toga da ponudi i ljubiteljima arheologije i istorije. Legenda kaže da je Platonov izgubljeni grad Atlantida današnji Santorini (tačnije Fira). Jedan njegov deo je još uvek na kopnu dok je ostatak grada na dnu mora, potonuo nakon ogromne erupcije vulkana koja se desila najverovatnije sredinom 16. veka pne, i koja je izazvala nezapamćenu prirodnu katastrofu, zemljotrese, cunamije i poplave.
Najznačajnije arheološko nalazište na Santoriniju, minojski grad Akrotiri, nalazi se na jugu ostrva. Istoričari i arheolozi smatraju da se razvijao više od 4000 godina, pre nego što je oko 1600. godine pne uništen nakon erupcije vulkana. Međutim, koliko god to čudno zvučalo, ovaj događaj, iako tragičan za stanovnike ostrva, doprineo je očuvanju nalazišta, budući da je sloj vulkanskog pepela “konzervirao” mnoge artefakte i strukture.
Posetioci Akrotirija danas mogu istražiti dobro očuvane ruševine grada, uključujući široke ulice, trgove, javne zgrade i privatne kuće toga doba. Ove ruševine pružaju uvid u urbanističko planiranje i život drevnih stanovnika ostrva. Takođe se mogu videti freske, keramički artefakti, alatke i drugi svakodnevni predmeti koji oslikavaju kulturu i život u bronzanom dobu.
Osim Akrotirija, Santorini nudi i druge arheološke atrakcije. U antičkom naselju Tirazija, na istoimenom ostrvu udaljenom oko 10 km od Santorinija, nalaze se ostaci hramova, teatra i drugih građevina koje svedoče o najranijoj kulturi naroda na ovim prostorima.
#3 Delos: Sveto ostrvo antičke Grčke
Delos je ostrvo koje je udaljeno 15-tak minuta vožnje brodićem od popularnog i predivnog Mikonosa kome i teritorijalno pripada. Relativno je malo i na njemu nema razvijenog turizma, ali se čitava njegova površina smatra važnim arheološkim nalazištem. Pa ukoliko se odlučite da letujete na Mikonosu odlična je prilika da ga posetite.
Ako je suditi po legendi, ostrvo Delos, na kome je rođen Apolon, najlepši od svih grčkih bogova, mora biti isto tako lepo i mistično. Ostrvo koje je prema predanju rodno mesto blizanaca Apolona i Artemide, je u drugom veku, kada je doživelo i najveći procvat, bilo centralno svetilište za drevne Grke. Imalo je veliki uticaj kao verski, politički i trgovački centar. Danas posetioci mogu istražiti impresivne ruševine hramova, pozorišta i svetilišta koje su 1990. godine uvrštene u UNESCO-vo svetsko nasleđe.
Svakako najznačajnija građevinama na Delosu sa arheološkog stanovišta je Apolonov hram. Sa njegovom izgradnjom koju je finansirao Delski savez (savez grčkih gradova-država) započelo se 476. godine pne, ali u potpunosti nikada nije bio završen. Potpuno je razrušen za vreme Mitridatskih ratova (u 1. veku pne). Danas posetioci mogu videti prelepe mermerne stubove i skulpture koje oslikavaju visok nivo grčke umetnosti i arhitekture tog doba. Delos je takođe poznat po svojim dobro očuvanim mozaicima koji prikazuju mitološke scene i svakodnevni život nekadašnjih stanovnika ostrva.
Ukoliko letujete na Mikonosu, na pedesetak kilometara južno, što je nešto više od sat vremena vožnje trajektom, lociran je i Naksos, još jedno grčko ostrvo bogate istorije. Na njemu ne nalazi čuveni Demetrin hram koji datira iz 6. veka pne (između 530. i 520. godine pne) i ukoliko imate dovoljno vremena na raspolaganju, bez dileme ga posetite.
#4 Rodos: Srednjovekovna kapija ka istočnom svetu
Rodos, jedno od najvećih i najznačajnijih grčkih ostrva, obiluje bogatom istorijom i arheološkim nalazištima koja pružaju uvid u različite periode iz prošlosti. Poznato je po svojoj impresivnoj srednjevekovnoj arhitekturi, ali i po bogatoj antičkoj zaostavštini. Najbolji svedoci ovim tvrdnjama su stari srednjevekovni grad Rodos i antički Akropolj u Lindosu, gde možete videti ostatke antičkih hramova i pozorišta.
Stari grad Rodos se od 1988. godine nalazi na UNESCO-voj listi svetske kulturne baštine i predstavlja jedan od najbolje očuvanih srednjovekovnih gradova u Evropi. Posetioci mogu istražiti impresivne zidine grada, palate i kule koje datiraju iz vremena vladavine vitezova Reda Svetog Jovana. Glavna atrakcija je Palata Velikog Majstora, koja je služila kao rezidencija. Sagrađena je u 14. veku i osim rezidencije u njoj je bilo i administrativno sedište vitezova sa Rodosa. Danas je palata pretvorena u muzej koji čuva bogatu kolekciju eksponata iz srednjovekovne epohe.
Pored starog grada, obavezno treba posetiti i Akropolj u Lindosu. Smešten je oko 45 km južno od Rodosa. Tu se nalazi ostaci naselja osnovanog u 10. veku pne od strane Doraca, jedne od četiri najveće etničke grupe antičke Grčke. U njemu danas možete videti ostatke antičkih hramova, pozorišta i drugih građevina koje svedoče o bogatoj prošlosti ostrva. Lindos je bio glavni trgovački centar sve do početka stvaranja Rodosa.
Na Rodosu se nalaze i druga arheološka nalazišta, poput grada Kamirosa i Doline leptira, pa ako budete imali vremena dok ste na ovom prelepom ostrvu i volite da otkrivate tajne iz prošlosti, preporučujemo vam da obiđete i ove lokalitete.
#5 Krf: Mešavina kulturnog nasleđa koje će vas ostaviti bez daha
Kerkira, Korfu ili Krf, kako ga mi nazivamo, je jedno od najzelenijih ostrva Grčke. Nalazi se u severnom delu Jonskog mora i spada u red najpopularnijih i najposećenijih ostrva u celoj Grčkoj. Među turistima je poznato po odličnim hotelima i lepim plažama kao što su Logas na severu ostrva, Dasija i Ipsos na istočnoj strani ili Agios Gordios-u na zapadnoj obali. Ipak, Krf je najpoznatiji po svojoj arhitekturi, veoma burnoj istoriji i znamenitostima iz različitih perioda istorije.
Grad Kerkira je osnovan u 8. veku pre nove ere i bio je jedna od najvažnijih luka u antičko doba. Zbog dobrog geografskog položaja često je menjao svoje vladare. Osim Grka, njime su gospodarili i upravljali Rimljani, Saraceni, Normani, Venecijanci, Francuzi, pa čak i Rusi i Englezi u kraćem vremenskom periodu. Tek, 1864. godine Krf je proglašen grčkom teritorijom.
Svi narodi i kulture su ostavili svoj trag i pečat na Krfu, tako da danas možemo reći da je ovo predivno ostrvo najupečatljivije upravo po tom šarenilu različitih kultura. Čini se da u celoj Grčkoj nećete naći toliku arheološku, kulturološku i civilizacijsku šarolikost kao što je to slučaj na Krfu.
Kao jednu od najvažnijih znamenitosti ne propustite da obiđete Staru tvrđavu. Izgrađena je u 10. veku za potrebe odbrane sa mora, ali je služila i kao sklonište od zaraznih bolesti koje su kroz istoriju nekoliko puta harale Evropom i Grčkom. A nakon stare, obavezno posetite i Novu tvrđavu koja je dovršena 1577. godine od strane Venecijanaca.
Još jedna velika znamenitost Krfa je i dvorac Ahileon podignut 1890. godine po želji austrijske carice Elizabete. Zbog njene opčinjenosti grčkim junakom Ahilom, dvorac je i dobio ime Ahileon. U predivnom zelenom vrtu koji okružuje zdanje, posebno se izdvaja skulptura od mermera koja nosi naziv Umirući Ahil (predstavlja junaka koji je pogođen strelom u petu). Dvorac se nalazi petnaestak kilometara južno od grada Krfa.
Srpska istorija na Krfu
Za nas Srbe svakako najveću važnosti ima ostrvo Vido, udaljeno svega par kilometara od krfske luke. Na njemu i u plavoj vodi Jonskog mora, koju je opevao Milutin Bojić u svojoj Plavoj grobnici, svoj spokoj i mir našli su srpski vojnici, heroji koji su u Prvom svetskom ratu peške prešli Albaniju i došli na Krf. Na samom ostrvu se nalazi Mauzolej – kosturnica srpskih junaka koju je u znak zahvalnosti za svoje saborce, braću i ratne drugove podigao Kralj Aleksandar Karađorđević.
Ne propustite da dok ste na Krfu obiđete i Srpsku kuću u ulici Moustoxidi u kojoj se nalazi postavka različitih predmeta koji govore o dolasku i boravku srpskih vojnika na ostrvu tokom Velikog rata. U malom selu Agios Mateos u južnom delu ostrva nalazi se spomenik Drinskoj diviziji i velikom čoveku Janisu Janulisu koji je ustupio svoje oranice srpskoj vojsci kako bi sahranjivala mrtve saborce.
Čitava Grčka predstavlja neprocenjivo blago za sve zaljubljenike u istoriju i arheologiju, pa ako birate grčka ostrva za leto 2024 sigurno je da nećete pogrešiti. Sa svojom burnom prošlošću i fascinantnim arheološkim lokalitetima, ova prelepa ostrvska zemlja privlači istraživače, arheologe i istoričare iz celog sveta.
Uključi se kroz komentar